Ogromne zmiany dla palaczy. Już nie zobaczysz papierosów i innych wyrobów w sklepie

W Polsce już niedługo w Belgii nowe przepisy już obowiązują. Belgijscy palacze już od czerwca nie zobaczą kolorowych opakowań papierosów. Wszystkie wyroby tytoniowe zostają obdarte z atrakcyjnych grafik i zginą w szarości. Polska idzie tym samym śladem – już planuje podobne przepisy. To nie wszystko – na palaczy spadają kolejne ograniczenia jak lawina.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Rewolucja w Belgii – szare opakowania dla wszystkich

W Belgii rozpoczyna się nowa era dla branży tytoniowej. Od 1 czerwca 2026 roku z półek sklepów znikną ostatnie kolorowe opakowania papierosów, cygaretek i cygar. Jak podaje portal DlaHandlu.pl, belgijski rząd federalny rozszerza zasady standaryzacji opakowań na całą kategorię produktów tytoniowych.

Nowe przepisy są bezlitosne. Każde opakowanie będzie musiało mieć jednolity, stonowany kolor tła. Zupełnie znikną logotypy, symbole marek czy charakterystyczna grafika. Nazwa handlowa zostanie ograniczona do maksymalnie trzech wyrazów, zapisanych standardową czcionką Helvetica w rozmiarze 12.

Problem nie dotyczy tylko tradycyjnych papierosów. Neutralne opakowania obejmą również fajki, bongi, gilzy, bibułki, filtry i wkłady do e-papierosów. Sklepy otrzymają okres przejściowy, ale od 1 stycznia 2027 roku w sprzedaży będą mogły znajdować się wyłącznie produkty w neutralnych opakowaniach.

Za naruszenie przepisów grozi nie tylko konfiskata towaru, ale również kara finansowa sięgająca choćby 120 tysięcy euro – czyli ponad 510 tysięcy złotych.

Polska podąża tym samym śladem

Neutralne opakowania to nie belgijski wymysł. Australia wprowadziła je jako pierwsza w 2012 roku, a dziś stosuje je co najmniej 19 państw. W Unii Europejskiej jednolite opakowania obowiązują już w Belgii, Francji, Węgrzech, Irlandii, Holandii, Rumunii i Słowenii.

Jak informuje TVN24 Biznes, Ministerstwo Finansów złożyło w sierpniu 2024 roku propozycję wprowadzenia podobnych przepisów w Polsce w ramach konsultacji projektu ustawy. Wiceminister Jarosław Neneman w stanowisku resortu napisał: „Proponuje się rozważenie wprowadzenia ustawowego wymogu stosowania prostych, ujednoliconych opakowań na papierosy”.

Uzasadnienie jest jasne: „Wprowadzenie jednolitych opakowań, które usuwają elementy promocyjne z opakowań i sprawiają, iż ostrzeżenie zdrowotne pozostało bardziej zauważalne, prawdopodobnie jeszcze bardziej zmniejszy liczbę rozpoczynających palenie w Polsce” – podkreślił wiceminister.

Dlaczego Polska nie miała jeszcze neutralnych opakowań?

Historia neutralnych opakowań w Polsce jest długa i kręta. Pierwsze próby wprowadzenia takich przepisów pojawiały się już kilka lat temu, ale napotykały na opór zarówno ze strony branży tytoniowej, jak i niektórych polityków.

Głównym argumentem przeciwników były obawy o wpływ na handel przygraniczny. Obawiano się, iż drastyczne zmiany w wyglądzie opakowań spowodują wzrost przemytu z krajów, gdzie przez cały czas dostępne byłyby atrakcyjne paczki papierosów.

Kolejnym powodem zwlekania były kwestie prawne związane z implementacją unijnych dyrektyw. Polska musiała dostosować krajowe przepisy do wymagań europejskich, co wymagało szczegółowych analiz prawnych i konsultacji z branżą.

Trzecim czynnikiem były zmiany polityczne – różne rządy miały różne priorytety w polityce zdrowotnej, co wpływało na tempo wprowadzania ograniczeń dla branży tytoniowej.

Lawina nowych ograniczeń dla palaczy

Neutralne opakowania to tylko jeden element szerszej ofensywy przeciwko paleniu. W ostatnich miesiącach Polska wprowadziła kilka rewolucyjnych zmian, które drastycznie zmieniają sytuację palaczy.

Zakaz palenia wszystkich wyrobów tytoniowych w miejscu pracy – od 5 lipca 2025 roku obowiązuje całkowity zakaz palenia wszystkich wyrobów tytoniowych, w tym e-papierosów (również beznikotynowych), w pomieszczeniach zakładów pracy. Jak wyjaśnia portal Infor.pl, poprzednie przepisy dotyczyły wyłącznie e-papierosów z nikotyną, co pozwalało niektórym pracownikom obchodzić zakaz.

Koniec sprzedaży e-papierosów nieletnim – od lipca 2025 roku obowiązuje zakaz sprzedaży wszystkich typów e-papierosów osobom poniżej 18 lat, niezależnie od zawartości nikotyny. Sejm przyjął tę ustawę niemal jednogłośnie – 417 posłów głosowało za, tylko jeden był przeciw.

Dramatyczne podwyżki akcyzy na papierosy – sytuacja jest skomplikowana politycznie. Rząd PiS wprowadził w 2021 roku mapę akcyzową z podwyżkami o 10% rocznie do 2027 roku. Obecny rząd Donalda Tuska zwiększył skalę podwyżek do 25% w 2025 roku. Jak podaje Bankier.pl, od marca 2025 roku paczka kosztuje ponad 20 złotych, a w 2027 roku cena ma sięgnąć ponad 26 złotych za paczkę. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę zwiększającą akcyzę, ale kandydat PiS na prezydenta Karol Nawrocki zapowiada weto przyszłych podwyżek.

Co z e-papierosami jednorazowymi?

Jednorazowe e-papierosy to w tej chwili najgorętszy temat w polskiej polityce antytytoniowej. Ich popularność eksplodowała – w 2022 roku sprzedano 32 miliony sztuk, a w 2023 roku już ponad 100 milionów.

Jak informuje Prawo.pl, wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny zapowiedział, iż „jest gotowy projekt zakazu e-papierosów jednorazowych, który jest daleko idący i radykalny”. Projekt zakłada eliminację z rynku wszelkich e-papierosów aromatyzowanych bez względu na formę.

Jednak wprowadzenie pełnego zakazu napotyka na przeszkody. Projekt musi przejść notyfikację w Komisji Europejskiej, co zajmuje co najmniej trzy miesiące. Dodatkowo branża vapingowa intensywnie lobbuje przeciwko zakazowi, argumentując, iż będzie nieskuteczny dopóki jednorazówki są dostępne w krajach sąsiednich.

Co to oznacza dla ciebie?

Jeśli jesteś właścicielem sklepu: Przygotuj się na zmiany w ekspozycji produktów tytoniowych. Neutralne opakowania oznaczają, iż papierosy staną się mniej atrakcyjne wizualnie, co może wpłynąć na sprzedaż. Musisz też przestrzegać nowych przepisów o sprzedaży e-papierosów nieletnim.

Jeśli palisz w pracy: Od lipca 2025 roku nie możesz używać żadnych wyrobów tytoniowych w pomieszczeniach zakładu pracy, łącznie z e-papierosami bez nikotyny. Pracodawcy są zobowiązani do umieszczania odpowiednich oznaczeń o zakazie palenia.

Jeśli używasz jednorazowych e-papierosów: Przygotuj się na możliwy całkowity zakaz ich sprzedaży. Ministerstwo Zdrowia intensywnie pracuje nad przepisami, które mogą wejść w życie w 2026 roku.

Jeśli planujesz rzucić palenie: To dobry moment na podjęcie decyzji. Rosnące ceny, ograniczenia w dostępności i mniej atrakcyjne opakowania to dodatkowa motywacja.

Dramatyczne zmiany w portfelach palaczy

Wzrost przemytu i szarej strefy – eksperci ostrzegają, iż drastyczne ograniczenia mogą popchnąć część palaczy ku nielegalnym kanałom dystrybucji. Papierosy z kolorowymi opakowaniami z państw sąsiednich mogą stać się bardziej atrakcyjne.

Zmiany w zachowaniach konsumentów – neutralne opakowania mogą sprawić, iż palacze będą częściej zmieniać marki, ponieważ różnice wizualne znikną. Decyzje zakupowe będą oparte głównie na cenie i dostępności.

Wpływ na małe sklepy – sprzedawcy będą musieli się przeszkolić w zakresie nowych przepisów o sprzedaży e-papierosów. Kary za sprzedaż nieletnim mogą być dotkliwe dla małych przedsiębiorców.

Presja na branżę tytoniową – producenci będą musieli szukać nowych sposobów promocji produktów, gdy tradycyjne opakowania przestaną być narzędziem marketingowym.

Międzynarodowy trend ograniczeń

Polska nie jest osamotniona w zaostrzaniu przepisów. Wielka Brytania wprowadzi zakaz jednorazowych e-papierosów już 1 czerwca 2025 roku. Francja i Niemcy pracują nad podobnymi przepisami. Belgia od stycznia 2026 roku całkowicie zakaże jednorazowych e-papierosów z nikotyną.

Komisja Europejska coraz częściej popiera krajowe inicjatywy ograniczające dostępność produktów tytoniowych. To sygnał, iż trend będzie się nasilał w całej Unii Europejskiej.

Jak przygotować się na zmiany?

Dla palaczy: Rozważ skorzystanie z programów rzucania palenia. Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje terapię substytucyjną nikotyny, a wiele firm oferuje programy wsparcia dla pracowników.

Dla pracodawców: Zaktualizuj regulaminy pracy oraz oznakowanie w budynkach. Od lipca obowiązuje rozszerzony zakaz palenia wszystkich wyrobów tytoniowych w miejscu pracy.

Dla sklepikarzy: Przeszkol personel w zakresie nowych przepisów o weryfikacji wieku kupujących e-papierosy. Przygotuj się na kontrole sanepidu i straży miejskiej.

Dla inwestorów: Branża tytoniowa przechodzi głęboką transformację. Firmy produkujące tradycyjne papierosy muszą dostosować się do nowych realiów, co może wpływać na ich wyniki finansowe.

Przyszłość bez dymu?

Zmiany w polskim prawie antynikotynowym przyspieszają. Po latach powolnych reform, teraz wprowadzane są radykalne ograniczenia w tempie ekspresowym. Neutralne opakowania, zakazy sprzedaży e-papierosów nieletnim, ograniczenia w miejscach pracy, rosnące akcyzy – to wszystko składa się na spójną strategię ograniczania palenia.

Czy Polska podąży śladem państw skandynawskich, gdzie odsetek palaczy spadł poniżej 10%? Obecne działania rządu wskazują, iż taki jest cel. Każdy kolejny miesiąc przynosi nowe ograniczenia dla branży tytoniowej.

Dla milionów polskich palaczy to sygnał, iż era łatwego dostępu do produktów tytoniowych się kończy. Kolorowe paczki papierosów, atrakcyjne e-papierosy i swoboda palenia w miejscach publicznych przechodzą do historii. Nadchodzi czas szarych opakowań i znacznie droższych nałogów.