3 godzin temu
W dniu 2 lipca 2025 r. Komisja Europejska zaproponowała zmianę unijnego prawa o klimacie z celem na 2040 r. Polega on na redukcji emisji gazów cieplarnianych netto o 90 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r., zgodnie z wytycznymi politycznymi Komisji Europejskiej na lata 2024–2029. Zaproponowane zmiany mają dać pewność inwestorom, wspierać innowacje, wzmocnić wiodącą pozycję europejskich przedsiębiorstw w sektorze przemysłowym i zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne Europy.
Ogólny kontekst
W grudniu 2019 r. Rada Europejska zatwierdziła cel polegający na osiągnięciu przez Unię Europejską neutralności klimatycznej do 2050 r., zgodnie z celami Porozumienia paryskiego przyjętego na mocy Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu.
W dniu 4 marca 2020 r. Komisja Europejska przyjęła wniosek ustawodawczy w sprawie Europejskiego prawa o klimacie jako istotnego elementu Europejskiego Zielonego Ładu. Od 29 listopada 2021 r. zaczęło mieć zastosowanie rozporządzenie w sprawie Europejskiego prawa o klimacie.
W 2023 r. UE przyjęła szereg propozycji znanych jako pakiet Fit for 55, w którym dokonano przeglądu instrumentów polityki niezbędnych do osiągnięcia celu klimatycznego na rok 2030.
W lutym 2024 r. KE przedstawiła komunikat i szczegółową ocenę wpływu procesu ustalania celu klimatycznego na rok 2040 dla UE, A w lutym kolejnego roku zaproponowała nowelizację Europejskiego prawa o klimacie, które miałoby wyznaczyć cel klimatyczny na rok 2040.
Unijne działania mające na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w opłacalny sposób są już mocno zaawansowane. W latach 1990–2019 emisje gazów cieplarnianych zmniejszyły się o 24 proc., podczas gdy gospodarka odnotowała wzrost o 60 proc. Zasadniczym elementem unijnej polityki klimatycznej jest system handlu emisjami ustanowiony na mocy dyrektywy 2003/87/WE.
Europejskie prawo o klimacie
Europejskie prawo o klimacie ustanawia ramy służące osiągnięciu neutralności klimatycznej w UE do 2050 r. Zakłada cel mający doprowadzić do zmniejszenia unijnych emisji netto gazów cieplarnianych do 2030 r. o co najmniej 55 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r. oraz przewiduje określenie celu klimatycznego na 2040 r. w ciągu 6 miesięcy od pierwszego przeglądu przeprowadzonego w ramach Porozumienia paryskiego.
Ponadto rozporządzenie wprowadza przepisy zapewniające ciągłe postępy w realizacji globalnego celu w zakresie przystosowywania się do zmiany klimatu, ustanowionego na mocy Porozumienia paryskiego. Stanowi również, iż UE powinna dążyć do osiągnięcia ujemnych emisji.
Badanie odnoszące się do celów klimatycznych
Unia Europejska przyjęła dotychczas dwa cele redukcyjne na poziomie UE, tj. cel na rok 2030 (redukcja emisji na poziomie co najmniej 55 proc. w stosunku do roku 1990) oraz na 2050 (osiągnięcie neutralności klimatycznej).
Najnowsze badanie Eurobarometr, opublikowane 30 czerwca 2025 r., wykazało poparcie obywateli dla działań UE w dziedzinie klimatu, dając tym samym mandat do kontynuowania programu czystej transformacji. Badanie to wskazuje, iż 85 proc. obywateli Wspólnoty uważa zmianę klimatu za poważny problem, a 81 proc. z nich popiera cel, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Spośród badanych 84 proc. chce zwiększenia konkurencyjności Europy w zakresie czystych technologii, a 75 proc. uważa, iż zmniejszenie importu paliw kopalnych zwiększy bezpieczeństwo energetyczne i przyniesie korzyści gospodarcze UE.
Ponad 3/4 respondentów potwierdza, iż koszty szkód spowodowanych zmianą klimatu przewyższa koszty przejścia na gospodarkę neutralną, natomiast 88 proc. popiera większe inwestycje w odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną.
Zgodnie z przedstawianymi w badaniu informacjami UE jest na dobrej drodze do osiągnięcia celu przewidzianego na 2030 r.
Nowe propozycje celów klimatycznych
W dniu 2 lipca 2025 r. Komisja Europejska zaproponowała nowelizację Europejskiego prawa o klimacie, ustanawiając unijny cel na rok 2040. Zakłada on redukcję emisji gazów cieplarnianych netto o 90 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r.
Propozycja wspiera tworzenie odpowiednich warunków wykorzystywania mechanizmów elastyczności. Dalsze dążenie do dekarbonizacji gospodarki ma zapewnić niezbędną przewidywalność i stabilność inwestycjom oraz stać się motorem napędowym konkurencyjności przemysłu oraz transformacji UE w kierunku czystej energii.
Nowy cel w zakresie klimatu ustalony na poziomie 90 proc. ma być zgodny z Czystym Ładem Przemysłowym (Clean Industrial Deal), Kompasem Konkurencyjności (Competitiveness Compass) i Planem działań na rzecz Przystępnej Energii (Affordable Energy Action Plan).
Na szczeblu międzynarodowym UE została zobowiązana do zaktualizowania, przed Konferencją Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP 30), która odbędzie się w listopadzie 2025 r. w Brazylii, celów krajowych (Nationally Determined Contribution, NDC), ustalonych na mocy Porozumienia paryskiego.
Nowe propozycje spotkały się ze sprzeciwem m.in. Francji, Niemiec, Włoch oraz Polski, dlatego KE zaproponowała rozwiązania, które złagodziłyby konsekwencje zaproponowanych zmian. W ramach propozycji znalazła się możliwość wliczania projektów sfinansowanych w krajach trzecich. Ponadto możliwość zakupu tzw. kredytów węglowych, co pozwoli na zrównoważenie emisji w krajach członkowskich. Kredyty węglowe mają prowadzić do finansowania zielonych projektów, takich jak np. sadzenie drzew, w krajach trzecich. Natomiast samo ich wprowadzanie będzie odbywać się stopniowo od 2036 r. UE ma zaproponować w 2026 r. przepisy mające na celu ustalenie kryteriów, jakie muszą spełniać oraz zasad dotyczących kupujących.
Wniosek KE zawierający nowe propozycje celów klimatycznych na 2040 r. został przedłożony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do dyskusji i przyjęcia w ramach zwykłej procedury ustawodawczej.
