Nawet kilkaset złotych więcej od nowego roku. Zapłacą miliony Polaków

Składki ZUS wzrosną o kilkadziesiąt złotych miesięcznie przez podniesienie najniższego wynagrodzenia. Największy wzrost dotknie składkę zdrowotną. Łącznie składki mogą wzrosnąć o kilkaset złotych miesięcznie.

Fot. Warszawa w Pigułce

Mechanizm wzrostu składek

Przedsiębiorcy muszą przygotować się na wyraźny wzrost obowiązkowych składek ZUS w 2026 roku. Główną przyczyną jest planowane podniesienie płacy minimalnej do 4806 złotych brutto, co oznacza wzrost o 140 złotych w porównaniu z obecnym poziomem. Ponieważ wysokość wielu składek jest bezpośrednio powiązana z najniższą krajową, jej wzrost automatycznie pociąga za sobą wyższe obciążenia dla prowadzących działalność gospodarczą.

Ministerstwo Finansów prognozuje, iż podstawa wymiaru dla małego ZUS wzrośnie w 2026 roku do 1442,40 złotych z obecnych 1399,80 złotych. To relatywnie umiarkowany wzrost o około 3 procent, szczególnie w porównaniu z latami 2023-2024, kiedy składki wzrosły łącznie aż o 43 procent głównie z powodu wysokiej inflacji.

Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą odczują wzrost na różnych etapach swojej działalności. Jak wskazuje firma księgowa inFakt, największe zmiany dotyczą składki zdrowotnej, której minimalna wysokość może wzrosnąć do 432,54 złotych miesięcznie.

Składka zdrowotna – największy problem

Największym wyzwaniem dla przedsiębiorców będzie wzrost minimalnej składki zdrowotnej. Ta może wzrosnąć o 117,58 złotych miesięcznie w porównaniu z 2025 rokiem, co oznacza dodatkowe obciążenie rzędu 1400 złotych rocznie.

Za ten znaczący wzrost odpowiada luka prawna powstała po zawetowaniu przez prezydenta zmian w przepisach dotyczących składki zdrowotnej. W 2026 roku prawdopodobnie będzie obowiązywać zasada, iż składka wynosi 9 procent od pełnego wynagrodzenia minimalnego, a nie – jak dotąd – od 75 procent tej kwoty. Wzrost samej płacy minimalnej do 4806 złotych tylko dodatkowo pogłębia ten efekt.

Gdyby nie doszło do prezydenckiego weta, składka zdrowotna miała zostać trwale obniżona przez wprowadzenie nowego, dwuelementowego systemu naliczania. Część ryczałtowa miała wynosić 9 procent od 75 procent minimalnego wynagrodzenia, a od nadwyżki dochodu – 4,9 procent. Teraz przedsiębiorcy muszą liczyć się z wyższymi kosztami.

Konsekwencje dla rozpoczynających działalność

Szczególnie dotkliwy będzie wzrost składek dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą. Warto przypomnieć, iż z małego ZUS-u można korzystać przez 24 miesiące po uldze na start, w czasie której przez pół roku płaci się wyłącznie składkę zdrowotną.

Mały ZUS (bez składki zdrowotnej) wzrośnie o około 13,29 złotych i wyniesie 456,19 złotych miesięcznie – zakładając wzrost minimalnej pensji do 4806 złotych brutto. Jednak w połączeniu ze składką zdrowotną łączny koszt wyniesie w 2026 roku 888,73 złotych miesięcznie.

Oznacza to, iż początkujący przedsiębiorca zapłaci co miesiąc około 131 złotych więcej niż w tym roku, czyli blisko 1600 złotych więcej rocznie. Dla wielu początkujących przedsiębiorców taka ulga to duże ułatwienie, choć już na etapie małego ZUS-u koszty działalności znacząco rosną.

Różne scenariusze wzrostu

Na stole pozostało propozycja Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podniesienia minimalnego wynagrodzenia do 5020 złotych. Gdyby tak się stało, wzrost minimalnej składki zdrowotnej i małego ZUS byłby jeszcze większy. Ostateczna wysokość minimalnego wynagrodzenia zostanie ustalona najpóźniej 15 września.

Różnica między scenariuszami jest znacząca. Przy płacy minimalnej na poziomie 4806 złotych minimalna składka zdrowotnej wyniesie 432,54 złotych, a przy 5020 złotych – około 451,80 złotych miesięcznie. To pokazuje, jak istotny wpływ na obciążenia przedsiębiorców ma wysokość najniższej krajowej.

Porównanie z poprzednimi latami

Warto spojrzeć na wzrost składek w szerszej perspektywie. W latach 2023 i 2024 przedsiębiorcy musieli się zmierzyć z drastycznymi podwyżkami – składki wzrosły łącznie o 43 procent. Główną przyczyną była dynamiczna inflacja i związane z nią skokowe wzrosty minimalnego wynagrodzenia.

W porównaniu z tym okresem wzrost o 3 procent w przypadku małego ZUS wydaje się umiarkowany. Problem leży jednak w składce zdrowotnej, która może wzrosnąć znacznie bardziej z powodu wspomnianej luki prawnej.

Wpływ na różne formy opodatkowania

Zmiany w składkach zmuszą przedsiębiorców do ponownej analizy opłacalności różnych form opodatkowania. Wysokość składki zdrowotnej jest jednym z podstawowych czynników branych pod uwagę przy wyborze między skalą podatkową, podatkiem liniowym a ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

W związku ze zmianami w składce zdrowotnej w 2026 roku przedsiębiorcy będą musieli na nowo przeliczyć, co się im bardziej opłaca. Część ryczałtowców może przejść na skalę progresywną albo liniowy PIT. Niektórych pracowników może kusić samozatrudnienie, choć wzrost składek czyni tę opcję mniej atrakcyjną.

Branża przygotowuje się na zmiany

Biura rachunkowe i kancelarie podatkowe już przygotowują się na zwiększone zainteresowanie klientów tematem optymalnego wyboru formy opodatkowania. Wzrost składek zmusza do dokładnych wyliczeń i porównań różnych wariantów.

Przedstawiciele branży księgowej podkreślają, iż najważniejsze będzie precyzyjne oszacowanie rocznych dochodów i dopasowanie formy opodatkowania do indywidualnej sytuacji przedsiębiorcy. Przy wyższych składkach różnice między poszczególnymi wariantami mogą być jeszcze bardziej znaczące.

Perspektywy na przyszłość

Choć wzrost składek w 2026 roku wydaje się nieuchronny, branża liczy na dalsze prace nad reformą systemu składki zdrowotnej. Rząd zapowiedział powrót do tematu po wyborach prezydenckich, co może oznaczać zmiany w kolejnych latach.

Tymczasem przedsiębiorcy muszą przygotować się na wyższe koszty prowadzenia działalności. Ci, którzy planują rozpoczęcie biznesu, powinni uwzględnić nowe stawki w swoich biznesplanach. Dla działających już firm może to oznaczać konieczność przeglądu budżetów i ewentualnego dostosowania cen usług.

Ostateczne stawki składek na 2026 rok będą znane po ustaleniu wysokości płacy minimalnej, co nastąpi do 15 września. Wtedy przedsiębiorcy będą mogli dokładnie zaplanować swoje obciążenia finansowe na przyszły rok.