Deloitte: koszty systemu kaucyjnego w Polsce przekroczą 40 miliardów złotych w ciągu dekady

Aktualizowane prognozy firmy doradczej Deloitte wskazują, iż wydatki operacyjne związane z wdrożeniem systemu kaucyjnego w Polsce mogą wzrosnąć o choćby 40 procent w stosunku do pierwotnych założeń. Łączne koszty uruchomienia i funkcjonowania mechanizmu w perspektywie 10 lat mogą osiągnąć ponad 40 miliardów złotych, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu z wcześniejszymi szacunkami.

Według najnowszych wyliczeń Deloitte całkowita wartość nakładów inwestycyjnych może osiągnąć poziom 11,5 miliarda złotych w perspektywie 10 lat, co oznacza spadek o 2,7 miliarda złotych w porównaniu z pierwotnymi prognozami. Odwrotną tendencję obserwuje się w obszarze wydatków operacyjnych – mogą one wynieść 32,4 miliarda złotych, czyli o 9,3 miliarda złotych więcej niż szacowano rok temu.

Wśród głównych czynników wpływających na wzrost kosztów wymienia się wyższe od zakładanych wcześniej rynkowe oferty zbiórki manualnej oraz rosnącą liczbę automatów do zbiórki opakowań. Zakup zwrotomatów stanowi ostatecznie koszt dla podmiotów reprezentujących w systemie kaucyjnym.

Wpływ finansowania dłużnego na koszty systemu

Istotnym elementem wpływającym na wysokość wydatków jest powszechność finansowania dłużnego. Sieci handlowe ponoszą znaczące wydatki związane z systemem kaucyjnym, a do kosztów należy również doliczyć zobowiązania wynikające z zaciągniętych w tym celu kredytów. Ten aspekt finansowy znacząco zwiększa łączne koszty funkcjonowania mechanizmu.

Joanna Leoniewska-Gogola, liderka zespołu circular economy w Deloitte, podkreśla: „Zaktualizowane prognozy kosztów systemu kaucyjnego pokazują, iż nakłady inwestycyjne związane z jego uruchomieniem będą niższe niż zakładano rok temu, co daje przestrzeń na lepsze zaplanowanie pozostałych wydatków. Z drugiej strony wzrost nakładów operacyjnych wskazuje, iż istotnym elementem stanie się efektywność zarządzania systemem.”

Mechanizm kaucji od 1 października 2025 roku

Od 1 października 2025 roku do napojów objętych systemem kaucyjnym sprzedawanych w butelkach plastikowych i puszkach zostanie doliczona kaucja wynosząca 50 groszy. W przypadku opakowań szklanych wielokrotnego użytku wyniesie ona 1 złoty. Opłata będzie pobierana we wszystkich sklepach, restauracjach, kawiarniach i innych punktach prowadzących sprzedaż produktów objętych systemem, także w maszynach vendingowych.

Odzyskanie kaucji w formie gotówki lub przelewu bezgotówkowego będzie możliwe w sklepach prowadzących zbiórkę opakowań. Cały proces będzie realizowany bezparagonowo – nie będzie wymagane przedstawienie dowodu zakupu do odebrania należnej kwoty.

Średni koszt obsługi opakowania wyniesie 40 groszy

Koszty netto z aktualizacji obliczeń wskazują, iż średni koszt obsługi opakowania w systemie kaucyjnym wyniesie około 40 groszy. Ten parametr może mieć wpływ na ostateczne ceny napojów, chociaż kaucja sama w sobie powinna być traktowana jako zwrotna opłata, a nie część ceny produktu.

Wydatki związane z uruchomieniem i funkcjonowaniem systemu mogą skłonić przedsiębiorców do podniesienia cen lub obniżenia swoich marż, co będzie miało bezpośredni wpływ na konsumentów.

Kluczowa rola małych sklepów w gęstości sieci zbiórki

Istotną rolę w efektywnym funkcjonowaniu systemu kaucyjnego mogą odegrać małe sklepy o powierzchni handlowej nieprzekraczającej 200 metrów kwadratowych. Chociaż ich udział w systemie będzie dobrowolny, doświadczenia państw z funkcjonującymi systemami kaucyjnymi pokazują, iż najmniejsze punkty handlowe będą stanowiły o gęstości sieci zbiórki.

Zaoferowanie możliwości zwrotu opakowań przez małe placówki handlowe może stać się elementem strategii na przyciągnięcie klientów i zwiększenie sprzedaży. Praktyka pokazuje, iż konsumenci odbierający kaucję w danym sklepie bardzo często dokonują w nim również zakupów.

Strategiczna szansa dla firm detalicznych

Julia Patorska, partnerka i liderka portfolio Sustainability & Climate w Polsce i Europie Środkowej w Deloitte, wskazuje: „System kaucyjny to nie tylko obowiązek regulacyjny, ale również istotny element środowiskowej części strategii biznesowej. Dla firm z branży detalicznej to szansa, by poprzez realne działania prośrodowiskowe budować reputację odpowiedzialnych uczestników rynku i wzmacniać zaufanie konsumentów.”

Organizacje, które potraktują system kaucyjny jako element strategii biznesowej, a nie wyłącznie obowiązek, mogą w dłuższej perspektywie zyskać przewagę konkurencyjną na rynku.

Uruchomienie systemu kaucyjnego stanowi jedno z najważniejszych wydarzeń ostatnich lat z obszaru gospodarki odpadami i ochrony środowiska w Polsce. Głównym celem wdrożenia mechanizmu jest osiągnięcie unijnych celów środowiskowych, w tym minimalnego odsetka recyklatu PET w produkowanych opakowaniach oraz poziomów selektywnej zbiórki dla butelek z tworzyw sztucznych: 77 procent do końca 2025 roku i 90 procent w 2029 roku. System kaucyjny może znacząco przyczynić się do rozwoju gospodarki cyrkularnej w Polsce, zwiększając efektywność recyklingu i zmniejszając ilość odpadów opakowaniowych trafiających do środowiska, wspierając tym samym cele zrównoważonego rozwoju i ochrony klimatu.