Bożena Ratter: O Zygmuncie Gorgolewskim, jednym z najwybitniejszych architektów

Czas na największe wysiłki by powstrzymać zaplanowaną akcję deformacji młodego Polaka-choć jest to trudne-rodziców, nauczycieli i nas wszystkich, którym zależy na wyposażeniu młodego człowieka w wiedzę i szerokie horyzonty myślowe do godnego życia- a nie „kompetencje” do posłuszeństwa globalnej ideologii i niewolnictwa, na rzecz jej twórców. Nie dajmy się nabierać na niewinne nazewnictwo, Salin też mordował miliony pod hasłem „szczęścia proletariatu”.

Dla wykształcenia dzieci w polskiej szkole Zygmunt Gorgolewski opuścił Berlin, w którym po ukończeniu studiów i złożeniu egzaminu państwowego na budowniczego rządowego, miał niezwykle wysoką pozycję jako „fachowiec”!!!!. Przez 7 należał do nadwornego urzędu budowniczego ces. Wilhelma I, w r. 1885 mianowany król. inspektorem budowniczym w Halli nad Salą ma specjalnie przydzielone budowle uniwersyteckie, z których kilka wykonanych zostaje wedle jego projektów i pod jego kierunkiem architektonicznym. Do nich należą: instytut fizykalny, pierwsza w Prusach klinika psychiatryczna, nowe muzeum archeologiczne i przebudowa kliniki chirurgicznej,

Zdobywa nagrody w konkursach międzynarodowych na gmach parlamentu niemieckiego w Berlinie, na gmach sądu Rzeszy niemieckiej w Lipsku w r, 1885- projekt jego należy do najwybitniejszych- opracował też w tym czasie projekt wspaniałego mostu imienia Cesarza Wilhelma w Berlinie.

Wreszcie otwiera mu się upragniona sposobność powrotu do kraju- w r. 1893 zostaje powołany na stanowisko dyrektora nowo zorganizowanej szkoły przemysłowej we Lwowie. Jeszcze w czasie rokowań o objęcie posady rektora szkoły przemysłowej, ś. p. Gorgolewski bierze udział w konkursie na plany gmachów wy stawy krajowej we Lwowie i uzyskuje pierwszą nagrodę za projekt na pawilon sztuki.

W ogłoszonym konkursie na nowy teatr we Lwowie uzyskuje jednogłośną uchwałą Komitetu sędziów pierwszą nagrodę; rada miasta Lwowa powierza mu wykonanie planów do budowy i kierownictwo artystyczno techniczne swojego nowego teatru.

Tak po długich zabiegach zdobywa wreszcie możność wzniesienia w kraju gmachu monumentalnego i zapisania swego imienia na karcie historii architektury w Polsce. (Architekt 1904 nr 4).

Niestety, zupełnie NIE WYBRZMIAŁA TA POLSKOŚĆ I WIELKOŚĆ Zygmunta Gorgolewskiego jako POLSKIEGO ARCHITEKTA I PATRIOTY w informacji Kuriera Galicyjskiego o zbliżającym się 125-leciu gmachu Wielkiego teatru Miejskiego we Lwowie, jak i tego, iż foyer z loggiami na zewnątrz to salon przewspaniały, prawdziwa chluba Lwowa i sztuki polskiej a w przyozdobieniu teatru brali udział najznakomitsi polscy mistrzowie pędzla i dłuta.

Kierownictwo szkoły sprawuje ś. p. Gorgolewski z pożytkiem dla młodzieży i kraju aż do zgonu, a więc przez lat 10. Poważne stanowisko jakie ta szkoła zajęła i rozwój jaki osiągnęła, to świadectwo dojrzałej, świadomej celu i energicznej pracy dyrektora (Architekt 1904)

Świadczą o tym Sprawozdania z C. K. PAŃSTWOWEJ SZKOŁY PRZEMYSŁOWEJ WE LWOWIE, w sprawozdaniu za rok szkolny 1889/1890 oprócz zapewnienia Dyrektora Gogolewskiego iż: Na wszystkich otwartych dotąd działach odbywała się nauka ściśle według istniejącego programu; bez jakichkolwiek zmian w ustroju szkolnym, wymienieni są nauczyciele, znakomici, światowej sławy polscy artyści i naukowcy- nie psychomagowie czy "chętni" do nauczania „edukacji zdrowotnej”- zamiast doskonałej kadry usuniętego doskonałego przedmiotu WDŻ- oraz ich dokonania artystyczne pozaszkolne, w tym w teatrze lwowskim.

Polscy rzeźbiarze, zdobiący Teatr Wielki we Lwowie:

- Prof. Harasimowicz Piotr. W ciągu roku 1899 i 1900 wykonał wszystkie wewnętrzne prace rzeźbiarskie i sztukatorskie w nowym Teatrze miejskim we Lwowie, podług projektu Zygmunta Głorgolewskiego, architekta i kierownika budowy teatru lwowskiego.

- Tadeusz Barącz herbu Odrowąż (ur. 24 marca 1849 we Lwowie, zm. 13 marca 1905 tamże) – polski rzeźbiarz i medalier, Pochodził ze starej i zasłużonej dla Lwowa rodziny polskich Ormian. Jego braćmi byli Roman (1856-1930, profesor chirurgii Uniwersytetu Lwowskiego), Erazm (1859-1928, inżynier górnik, kolekcjoner), Stanisław (1864-1936, poeta i tłumacz) oraz Władysław (1865-1919, aktor i dyrektor Teatru Wielkiego we Lwowie. Twórca licznych rzeźb portretowych i pomników, student Akademii Sztuk Pięknych w Monachium w latach 1869-1871.

- Antoni Popiel herbu Sulima (ur. 13 czerwca 1865 w Szczakowej, zm. 7 lipca 1910 w Lubieniu) – polski rzeźbiarz, studia w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Izydora Jabłońskiego, Władysława Łuszczkiewicza i Walerego Gadomskiego, potem studia w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, profesor Szkoły Politechnicznej we Lwowie, od 1895 był żonaty z córką rzeźbiarza Leonarda Marconiego.

Polscy malarze, zdobiący Teatr Wielki we Lwowie:

- Walerian Kryciński - polski malarz, ceramik, projektant, publicysta i pedagog, związany z lwowskim i krakowskim środowiskiem artystycznym. Kształcił się w krakowskiej SSP u F. Szynalewskiego i W. Łuszczkiewicza (1872-1875). Studia uzupełniał w Wiedniu w tamtejszej akademii i Kunstgewerbeschule, pracował jako nauczyciel rysunku, malarstwa dekoracyjnego i ceramiki w Kołomyi i Lwowie. Był wielkim popularyzatorem ceramiki pokuckiej, projektował plakaty, karty pocztowe, wzory tkanin i haftów. Do nowego teatru lwowskiego wykonał malowidło ścienne w klatce schodowej ״Muzyka starożytna“, a w sali widzów pola na lożach pierwszego piętra, przedstawiające sceny z amoretów w rodzaju kamei według własnych kompozycji.

- Prof. Rybkowski Tadeusz. W roku 1900 wykonał powierzone mu 2 płótna do dekoracji klatki schodowej nowego teatru miejskiego we Lwowie — przedstawiające ״Rycerstwo i mieszczaństwo“, i jedno płótno do stropu w sali widzów przedstawiające ״Krytyką“.

- Prof. Pietsch Edward. Do nowego teatru miejskiego komponował szkic do kamei przedstawiających: ״Marzenie, Wolność, Życie, Ból, Deklamację, Śpiew, Piśmiennictwo, Zazdrość, Namiętność i Muzykę”. Następnie 6 kamei figuralnych wieńczących medaliony sławnych aktorów.

W nowym teatrze malował nadnaturalnej wielkości figurę, przedstawiającą poezję liryczną. Nadto projektował szkice figuralne, przedstawiające ״Naiwność, Przyjaźń Smutek. Miłość, Zbrodnię, Radość, Walkę, Pychę, Prawdę i Bojaźń“.

- Aleksander Augustynowicz (ur. 7 lutego 1865 w Iskrzyni, zm. 23 sierpnia 1944 w Warszawie) – polski malarz, studiował pod kierunkiem Jana Matejki w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie a potem Monachium, portrecista i pejzażysta, po wybuchu II wojny światowej przeniósł się do Warszawy, gdzie zginął podczas powstania warszawskiego. W ciągu roku 1899 i 1900 wykonał wszystkie wewnętrzne prace rzeźbiarskie i sztukatorskie w nowym Teatrze miejskim we Lwowie, podług projektu c. k. Radcy Rządu p. Zygmunta Gorgolewskiego, architekta i kierownika budowy teatru lwowskiego.

- Marceli Harasimowicz ur. 16 stycznia 1859 w Warszawie, zm. 22 maja 1935 we Lwowie – polski malarz, w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1873–1879, następnie w akademiach wiedeńskiej pod kierunkiem K. Wurzingera i w monachijskiej u W. Li ndenschmita. Był wieloletnim kustoszem Galerii Miejskiej Lwowa (1907–1931). pejzażysta, nauczyciel sztuk plastycznych

- Damazy Kotowski (ur. 8 grudnia 1861 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 16 sierpnia 1943 w Poznaniu) – polski malarz pejzażysta, w latach 1885–1886 i 1889–1890 w pracowni Jana Matejki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, a następnie w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium u Sándora Wagnera

- Tadeusz Popiel herbu Sulima (ur. 1863 w Szczucinie, zm. 22 lutego 1913 w Krakowie) – polski malarz, studiował w Krakowie w Szkole Sztuk Pięknych u Jana Matejki, następnie w Wiedniu i Monachium. Uczestniczył w wielu wystawach, otrzymał złote medale w Paryżu (1890) i San Francisco (1894). Wykonał m.in. dekoracje kaplicy św. Stanisława w bazylice św. Antoniego w Padwie, zajmował się również malarstwem ściennym i witrażami. Był współautorem m.in. Panoramy Racławickiej.

Bożena Ratter