Szanowni Państwo, drodzy członkowie Mniejszości Niemieckiej z całej Polski,
spotykamy się dzisiaj tutaj, aby wspólnie spojrzeć wstecz i podsumować miniony rok. Od przełomowego momentu lat 1989/1990 minęło już 35 lat. Był to czas, w którym członkowie mniejszości niemieckiej mogli wreszcie wyraźnie zaznaczyć swoją obecność oraz otwarcie mówić o swojej tożsamości. Dowodem na to, iż wiele osób od lat działa i poświęca się na rzecz rozwoju kultury i języka niemieckiego, są wielkie rocznice, które były świętowane w 2024 roku. Były to rocznice obchodzone zarówno przez organizacje mniejszości niemieckiej, jak i przez instytucje edukacyjne, które kształcą młode pokolenia.
Świętowaliśmy m.in. wieloletnią współpracę Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce ze Związkiem Wypędzonych (BdV) w Turyngii, który w trudnych czasach wspierał nas na ścieżce edukacyjnej, zapewniając dostęp do niezbędnych materiałów. Wspomnę również o jubileuszu 15-lecia działalności Stowarzyszenia Pro Liberis Silesiae oraz Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Raszowej, a także o jubileuszu 10-lecia Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Opolu, które od lat wspierają rozwój edukacyjny dzieci ze środowiska Mniejszości Niemieckiej. Swoje 30-lecie obchodziło także Nidzickie Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej oraz Związek Śląskich Kobiet Wiejskich. Warto tutaj także wspomnieć o 35. rocznicy historycznej mszy pojednania w Krzyżowej, która stała się pierwszym krokiem ku budowaniu silnej więzi i współpracy polsko-niemieckiej.
W 2025 roku obchodzono już 35-lecie Związku Śląskich Rolników, a także jutro, podczas pielgrzymki, będziemy świętować 35 lat Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Mniejszości Niemieckiej na Śląsku Opolskim oraz Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców Województwa Śląskiego. Do tego grona w trakcie roku dołączą kolejne organizacje.
Rok 2024 przyniósł nam również ważne rocznice dokumentów, które mają duże znaczenie dla naszej społeczności. Obchodziliśmy 15-lecie ratyfikacji przez Polskę Europejskiej Karty Języków Regionalnych i Mniejszościowych, będącej aktem prawnym, który gwarantuje ochronę i rozwój języków mniejszości. Świętowaliśmy również 20-lecie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, wydarzenia szczególnie ważnego dla mniejszości niemieckiej, która od tego czasu tworzy wspólnotę z Republiką Federalną Niemiec i innymi krajami UE. Także na początku tego roku spotkaliśmy się w Sejmie, aby wraz z innymi przedstawicielami mniejszości narodowych i etnicznych móc świętować 20-lecie wejścia w życie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych. Pod patronatem Marszałka Sejmu Szymon Hołowni odbyła się wtedy wystawa „Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w 20-lecie ustawy”, przygotowana przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, oraz konferencja nt. historii, funkcjonowania i przyszłości uchwały.
Jednym z najważniejszych osiągnięć minionego roku było zakończenie dyskryminacji dzieci Mniejszości Niemieckiej. Ponad dwa lata trwały zmagania członków naszej społeczności, aby być znowu w pełni prawnie traktowanymi, tak jak pozostałe mniejszości w Polsce. To ogromny sukces, tym większy, iż to właśnie dzieci są naszą przyszłością. Niemniej jednak nie ujdą uwadze negatywne skutki, które pozostawiło po sobie to rozporządzenie. Kolejnym ważnym aspektem, który się z tym wiąże jest to, iż wraz z przywróceniem trzech godzin języka niemieckiego do szkół, wznowiliśmy udział w pracach Komisji Wspólnej Mniejszości Narodowych i Etnicznych, które ja i Bernard Gaida wcześniej zawiesiliśmy w geście protestu.
Do kluczowych wydarzeń 2024 roku należy również mianowanie Ryszarda Galli, wiceprzewodniczącego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim i byłego posła na Sejm z ramienia Mniejszości Niemieckiej na doradcę Marszałka Sejmu Szymona Hołowni ds. mniejszości narodowych i etnicznych. To znaczący moment w historii i polityce mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Mimo braku przedstawiciela mniejszości narodowych i etnicznych w polskim Sejmie, dzięki temu stanowisku nasz głos przez cały czas jest słyszalny. Nasz, mniejszości niemieckiej, ale także innych mniejszości zamieszkałych w Polsce.
Trudnym czasem była powódź. Pokazała jednak, jak wielka może być nasza siła i poczucie wspólnej więzi w trudnych chwilach. Towarzystwu Społeczno-Kulturalnemu Niemców na Śląsku Opolskim udało się zebrać w formie zbiórki 81 738,62 zł. Mniejszość Niemiecka wraz ze Śląskimi Samorządowcami prowadziła zbiórkę najpotrzebniejszych rzeczy, akcje takie prowadziło również wiele kół DFK. Duży wkład wniosło także Niemieckie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne w Kłodzku. Wielkie podziękowania kieruję do wszystkich organizacji, kół DFK oraz wszystkich osób, które niosły pomoc potrzebującym.
Minął rok od sukcesu wyborczego Śląskich Samorządowców. Osiągnięto bardzo dobry wynik. Komitet otrzymał łącznie ponad 53 tysiące głosów co dało z 16,22% trzeci wynik w regionie. To co „regionalne”, ale przede wszystkim „mniejszościowe” jest obecne na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego w województwie opolskim. Niedawno mogliśmy podsumować rok działań oraz wyznaczyć nowe cele podczas I Kongresu Śląskich Samorządowców w Opolu.
Na szczególne uznanie zasługują również działania organizacji mniejszości niemieckiej na rzecz promocji języka, kultury i integracji społecznej. W ramach projektu „Ożywienie domów spotkań” zrealizowano 626 wydarzeń w 271 kołach DFK lub w lokalnych organizacjach mniejszości niemieckiej. W „kursach sobotnich” wzięło udział łącznie 1 555 dzieci w 4 województwach. W projekcie „Deutsch AG” utworzono w pierwszym półroczu 391 grup w 7 województwach, a w drugim 231 grup w 6 województwach. Z kolei młodzieżowy projekt teatralny „Jugendbox 2024” przyciągnął 74 młodych uczestników w wieku 12–20 lat z DFK Olesno, Toszek, Wałbrzych, Koźle, Biała, Głogówek oraz Raszowa. 573 osoby wzięły udział w całym projekcie jako uczestnicy lub widzowie. To imponujące liczby, z których możemy być naprawdę dumni.
Ważnym wydarzeniem końcówki ubiegłego roku i początku tego roku był dla nas rozpad koalicji rządzącej w Niemczech, tzw. „koalicji świateł drogowych”, i przedterminowe wybory z lutego tego roku. Stabilizacja polityczna w Niemczech jest dla nas niezmiernie ważna, tak samo jak ważnym pozostaje bezpośredni kontakt z politykami z Polski i Niemiec. O ten kontakt zarówno dbamy, jak i stale zabiegamy. o ile chodzi o kontakty ze stroną niemiecką, to szczególnie chciałbym podziękować Bernardowi Gaidzie, który nie ustaje w wysiłkach i zabiegach o to, aby tematy mniejszości niemieckich w Europie, w Berlinie nie zostały pominięte i zapomniane. Warto przy tym choćby odnotować zapis w porozumieniu koalicyjnych, który mówi wprost o wsparciu mniejszości niemieckich. To bardzo istotny sygnał wysłany do nas wszystkich tutaj dzisiaj obecnych.
Pamiętajmy tez o jutrzejszych wyborach prezydenckich w Polsce. Prezydent Polski to także prezydent mniejszości narodowych i etnicznych zamieszkujących Polskę!
Od początku 2025 roku obchodzimy również ważne obchody, a mianowicie 80. rocznicę „Tragedii roku 1945”, znanej także jako „Tragedia Niemców na Wschodzie” lub „Tragedia Górnośląska”. Liczne uroczystości o charakterze oddania pamięci ofiarom tych wydarzeń miało już miejsce, a przed nami kolejne. Dziękuję, iż wspólnie zachowujemy pamięć o naszych bliskich – dziadkach, rodzicach, sąsiadach dalszych i bliższych. Jest to ważne w świecie, w którym wszystko zmienia się bardzo szybko. My wiemy jednak, co jest dla nas naprawdę ważne, dbanie o pamięć, zachowanie i rozwój kultury i języka niemieckiego, jak i tożsamości, a także dbanie o rozwój młodego pokolenia, które za niedługo będzie odpowiedzialne za kształtowanie przyszłości Mniejszości Niemieckiej.
Dlatego też chcę życzyć nam wszystkim kolejnego dobrego i owocnego roku. Chciałbym podziękować wszystkim naszym sponsorom i instytucjom wspierającym. To dzięki Wam możemy działać na rzecz ochrony wartości, które są dla nas tak ważne, i przekazywać je kolejnym pokoleniom. Dziękuję wszystkim pracownikom biura ZNSSK pod kierownictwem dyrektor Joanny Hassy. Wasza praca i zaangażowanie jest nieocenione. Dzisiaj tutaj zebranym życzę udanego spotkania i inspirujących dyskusji.
