30 czerwca 2025 r. Komisja Europejska przyjęła szczegółowe wytyczne dotyczące stosowania przepisów nowej dyrektywy budynkowej (EPBD 2024/1275), w tym najważniejszy dokument interpretacyjny dotyczący budynków zeroemisyjnych (ZEB). Dokument ten precyzuje, jak krok po kroku wdrażać nowe wymogi oraz stanowi punkt odniesienia dla państw członkowskich przy ustalaniu krajowych standardów energetycznych, progów emisji oraz zasad obliczania efektywności budynków. To także impuls do aktualizacji świadectw charakterystyki energetycznej, których reformy realizowane są m.in. w Polsce.
Co to jest zeroemisyjny budynek (ZEB)?
Zgodnie z nową wersją dyrektywy EPBD, budynek zeroemisyjny to taki, który:
- charakteryzuje się bardzo wysoką efektywnością energetyczną,
- zużywa zerową lub bardzo niską ilość energii,
- nie generuje żadnych emisji CO₂ na miejscu z paliw kopalnych,
- emituje zerową lub bardzo niską ilość operacyjnych gazów cieplarnianych,
- spełnia szczegółowe wymagania określone w art. 11 dyrektywy.
Wymóg ten zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2028 r. dla nowych budynków należących do instytucji publicznych oraz od 1 stycznia 2030 r. – dla wszystkich nowych budynków w Unii Europejskiej.
Zakaz paliw kopalnych, tylko odnawialne źródła energii
ZEB nie może korzystać na miejscu z paliw kopalnych, takich jak gaz ziemny, olej opałowy czy węgiel. W zamian dopuszczalne są:
- pompy ciepła,
- instalacje solarne (PV i termiczne),
- systemy oparte na bioenergii (z zachowaniem ograniczeń środowiskowych),
- energia z lokalnych odnawialnych źródeł (np. wspólnoty energetyczne, ciepłownictwo sieciowe spełniające kryteria efektywności).
Budynek może być także zasilany energią z sieci elektroenergetycznej, pod warunkiem iż jej źródła są bezemisyjne (OZE lub energia jądrowa).
Nowe limity – zużycie energii i emisje CO₂
ZEB musi spełnić ściśle określone progi:
- zużycie energii pierwotnej (kWh/m²·rok) – ustalane przez państwa członkowskie, ale o co najmniej 10% niższe niż dla budynków o niemal zerowym zużyciu energii (NZEB) obowiązujących na dzień 28 maja 2024 r.,
- emisje operacyjne CO₂ – wyrażone jako kgCO₂e/m²·rok, obejmujące zarówno emisje bezpośrednie (na miejscu), jak i pośrednie (np. z produkcji energii poza budynkiem).
W przypadku renowacji obowiązują również szczególne zasady – graniczne wartości muszą uwzględniać specyfikę techniczną budynku, ale nie mogą przekroczyć poziomów NZEB z 2024 roku pomniejszonych o 10%.
Inteligentne zarządzanie i kompensacja emisji
Budynek ZEB powinien być gotowy do inteligentnego zarządzania energią – reagować na sygnały z sieci (np. ceny, zapotrzebowanie) poprzez systemy magazynowania, automatyzacji i odpowiednie wykorzystanie zasobów.
Możliwe będzie również „kompensowanie” niewielkich ilości niezgodnej energii (np. z sieci zawierającej energię z paliw kopalnych) przez nadwyżki produkowanej na miejscu energii z OZE – np. energii z fotowoltaiki oddanej do sieci lub użytej do ładowania samochodów elektrycznych.
Wnioski i kalendarz zmian
- Obowiązek budowy ZEB wejdzie w życie stopniowo: od 2028 r. dla budynków publicznych, a od 2030 r. dla wszystkich.
- Już teraz państwa członkowskie muszą opracować krajowe progi zużycia energii i emisji CO₂, a także zgłosić je Komisji Europejskiej do końca maja 2026 r.
- Odstępstwa będą możliwe jedynie w uzasadnionych przypadkach – np. z powodów technicznych lub ekonomicznych, i pod warunkiem spełnienia dodatkowych wymagań (np. minimalnego pokrycia OZE).
Co dalej?
Wraz z wdrażaniem przepisów ZEB czeka nas duża transformacja w projektowaniu, finansowaniu i zarządzaniu budynkami. To także impuls do rozwoju lokalnych rynków OZE, ciepłownictwa efektywnego i cyfrowych rozwiązań budynkowych. Inwestorzy, deweloperzy i samorządy powinni już dziś przygotować się na nowe wymogi.
Zobacz również:- Piece na węgiel do 2040 – EU wyraża zgodę – ale koszty poniesiemy i tak
- Koszt pompy ciepła do domu 70, 100, 120, 150, 200 m2
- Nowa szansa na dotacje. 220 mln zł na poprawę efektywności energetycznej budynków publicznych
Źródło: KE
