Tego już nie wyrzucisz, bo zbiedniejesz. Zapamiętaj tę datę: 1 października

Od 1 października każda plastikowa butelka w Polsce przestanie być śmieciem, a stanie się gotówką. Nowy system kaucyjny wprowadzi rewolucję w polskich domach – niektórzy będą zbierać fortunę z pustych opakowań, inni zapłacą więcej za zakupy. Sprawdzamy, kto na tym zyska, a przed kim otwiera się przepaść finansowa.

Fot. Shutterstock

Pół złotego za butelkę. Oto nowa polska rzeczywistość

Portal EY potwierdza, iż system kaucyjny ruszy w Polsce 1 października 2025 roku po przesunięciu z pierwotnej daty 1 stycznia. Jak informuje portal Plastech, konsumenci przy zakupie będą płacić dodatkową kaucję: 50 groszy za butelki PET i puszki metalowe, oraz 1 złoty za szklane butelki wielokrotnego użytku.

Portal Polska-Ksiegowosc.pl podaje kluczową informację – zwrot pieniędzy będzie możliwy bez paragonu w dowolnym sklepie uczestniczącym w systemie. Oznacza to, iż butelka kupiona w Biedronce może zostać zwrócona w Żabce, a kaucja z puszki z warszawskiego sklepu – odebrana w krakowskim supermarkecie.

System objął trzy kategorie opakowań, jak wynika z doniesień portalu Staniekandpartners.pl: butelki plastikowe do 3 litrów, metalowe puszki do 1 litra oraz szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra. Co ważne, jak podaje portal EY, opakowania po mleku i produktach mlecznych zostały wyłączone ze względów sanitarnych.

Sklepy w panice. „Termin jest nierealny”

Portal Money.pl cytuje Wiceprezes Polskiej Federacji, który alarmuje, iż „termin jest nierealny”. Największe obawy budzą przygotowania techniczne – sklepy o powierzchni powyżej 200 m² będą zobowiązane do instalacji automatów lub innych rozwiązań technicznych.

Jak informuje portal Prawo.pl, mniejsze sklepy będą musiały pobierać kaucję przy sprzedaży, ale mogą dobrowolnie zdecydować o uczestnictwie w zwrotach. Portal KPMG podaje, iż przedsiębiorcy, którzy zyskają dodatkowy czas na dostosowanie, „będą mogli zapewnić, iż system zostanie uruchomiony w pełnym zakresie”.

Szczególnie dramatyczna jest sytuacja z kampanią edukacyjną. Portal Ochrony Środowiska alarmuje, iż Ministerstwo Klimatu i Środowiska zaplanowało kampanię informacyjną dopiero na połowę września 2025 roku – zaledwie dwa tygodnie przed uruchomieniem systemu. Samorządy ostrzegają, iż „społeczeństwo nie zdąży przygotować się na nowe zasady”.

Niemcy zarobiły miliardy. Polacy pójdą w ich ślady?

Międzynarodowe doświadczenia są imponujące. Portal Plastech informuje, iż w krajach takich jak Norwegia czy Litwa podobne systemy przyczyniły się do zbiórki ponad 90% opakowań. Niemcy, które wprowadziły system w 2003 roku, osiągnęły poziom zbiórki przekraczający 98 procent.

Polska mogłaby rocznie odzyskiwać choćby 12 miliardów opakowań do ponownego wykorzystania, jak podaje portal Plastech. To oznacza potencjalne oszczędności dla gospodarstw domowych, które będą systematycznie zwracać opakowania.

Portal Staniekandpartners.pl przypomina, iż Polska zobowiązała się do osiągnięcia do 2029 roku poziomu 90% recyklingu plastikowych butelek jednorazowego użytku, co wymaga unijne prawo.

Co to oznacza dla ciebie? Praktyczny przewodnik nowej rzeczywistości

Twój domowy budżet może się zmienić – w którą stronę, zależy od ciebie. jeżeli pijesz regularnie napoje w butelkach i puszkach, będziesz musiał „zamrozić” część gotówki w kaucjach. Rodzina wypijająca dziennie 4 butelki wody (2 litry) będzie miała zamrożone 60 złotych miesięcznie w kaucjach. Ale uwaga – te pieniądze możesz odzyskać!

Zorganizuj domowy system zbiórki już teraz. Przygotuj miejsce do przechowywania czystych opakowań – najlepiej osobny kosz lub worek. Pamiętaj, iż opakowania muszą być niezgniecione z czytelną etykietą i kodem kreskowym. To warunek zwrotu kaucji.

Planuj zakupy strategicznie. jeżeli robisz duże zakupy napojów „na zapas”, przygotuj się na jednorazowy wydatek na kaucje. 20 butelek wody to 10 złotych kaucji, 30 puszek napojów to 15 złotych. W skali miesiąca może to być znacząca kwota.

Wykorzystaj okazję na dodatkowy zarobek. System nie wymaga paragonu – możesz zbierać opakowania z różnych źródeł. Niektórzy Polacy już planują organizować zbiórki w miejscach publicznych lub na imprezach masowych.

Przykłady z życia. Kto już się przygotowuje

Pani Agnieszka z Warszawy już teraz odkłada wszystkie plastikowe butelki. „Moja rodzina wypija dziennie około 6 butelek różnych napojów. To będzie 90 złotych miesięcznie zamrożone w kaucjach, ale jak będę systematycznie zwracać, mogę choćby zarobić na znalezionych butelkach” – wyjaśnia.

Właściciel małej restauracji w Krakowie, pan Marek, ma inne podejście. „Będę musiał pobierać kaucję od gości, ale nie będę instalować automatu. Moi klienci będą musieli zwracać butelki gdzie indziej” – mówi. To może oznaczać utratę części klientów, którzy wybiorą restauracje z pełną obsługą zwrotów.

Polskie samorządy biją na alarm. „To będzie chaos”

Portal Ochrony Środowiska cytuje obawy samorządów, które „alarmują, iż zaplanowany termin rozpoczęcia kampanii jest zdecydowanie zbyt późny”. Jednostki samorządu terytorialnego wskazują też na „potencjalny wzrost kosztów systemu gospodarki odpadami”.

Problem polega na tym, iż usunięcie wartościowych frakcji z systemu komunalnego może wpłynąć negatywnie na budżety gmin. Portal informuje, iż może to „doprowadzić do wzrostu opłat dla mieszkańców” za wywóz śmieci.

Dodatkowo, jak podaje portal Money.pl, tylko jedna firma – Zwrotka SA – otrzymała dotychczas zezwolenie na działanie jako operator systemu od 31 stycznia 2025 roku. To rodzi pytania o gotowość infrastruktury na skalę całego kraju.

Jak nie stracić pieniędzy na nowym systemie

Nie gnieć opakowań przed zwrotem. To najczęstsza przyczyna odrzucenia butelki przez automat. Opakowanie musi zachować oryginalny kształt i czytelną etykietę.

Zbieraj tylko opakowania z logotypem systemu. Nie wszystkie butelki będą objęte systemem – tylko te z odpowiednim oznaczeniem. Sprawdzaj etykiety przed odłożeniem do domowej zbiórki.

Nie czekaj z zwrotami. Im dłużej trzymasz opakowania w domu, tym większe ryzyko ich uszkodzenia. Poza tym zamrażasz niepotrzebnie swoją gotówkę.

Ucz dzieci nowych zasad. Portal Ochrony Środowiska podkreśla znaczenie edukacji społecznej. Dzieci mogą stać się najlepszymi „zbieraczami” w rodzinie, jeżeli zrozumieją, iż każda butelka to konkretne pieniądze.

Rewolucja czy katastrofa? Czas pokaże

System kaucyjny to niewątpliwie największa zmiana w polskim systemie gospodarowania odpadami od lat. Portal KPMG zauważa, iż „każdy kraj musi dostosować rozwiązania do swoich specyficznych warunków gospodarczych, społecznych i infrastrukturalnych”.

Czy polscy konsumenci są gotowi na tę rewolucję? Portal Ochrony Środowiska ostrzega, iż brak wcześniejszej kampanii informacyjnej może prowadzić do „chaosu informacyjnego i nieprawidłowego sortowania odpadów”.

Jedno jest pewne – od 1 października każda plastikowa butelka w Polsce będzie miała konkretną wartość. Czy wykorzystasz tę okazję na oszczędności, czy przeoczysz i stracisz pieniądze? To już zależy tylko od ciebie.