Od przyjaciela do wroga: podobieństwa między Viktorem Orbánem a Péterem Magyarem

Na początku 2024 roku węgierska polityka przeżyła dramatyczne zmiany. Péter Magyar, niegdyś lojalny członek rządzącej partii Fidesz i były mąż ówczesnej minister sprawiedliwości Węgier, pojawił się na scenie politycznej jako nowa siła polityczna.

Polityczna osobowość Orbána: twardy, tradycyjny mężczyzna

Aby zrozumieć obecną sytuację polityczną, należy zrozumieć, kim jest Viktor Orbán. Po pierwszej kadencji premiera w latach 1998–2002 Orbán powrócił do władzy w 2010 r. i od tego czasu zbudował ściśle kontrolowany system, który osłabia instytucje demokratyczne.

Jego popularność wykracza jednak daleko poza politykę. Orbán przedstawia się jako przywódca z głową na karku, który nie owija w bawełnę – „facet z wioski”, pijący pálinkę, jedzący gulasz i broniący tradycyjnych węgierskich wartości. Jego wizerunek surowego mężczyzny jest najważniejszy dla jego wizerunku, zwłaszcza wśród męskich wyborców.

Ten wizerunek „silnego człowieka” przeniknął do jego partii Fidesz, która coraz bardziej marginalizuje kobiety w polityce. W rzeczywistości w obecnym gabinecie Orbána nie ma żadnej kobiety, a najważniejsze postaci polityczne, takie jak była minister sprawiedliwości Judit Varga i była prezydent Katalin Novák, ponoszą winę za skandal w partii, w który prawdopodobnie zamieszany jest sam Orbán.

Pojawia się Péter Magyar: znana, ale nowoczesna twarz

Magyar pod wieloma względami przypomina młodszą wersję Orbána – jest ambitny, energiczny i ma dobry kontakt z wyborcami. Publicznie chwalił młodego Orbána za jego charyzmę i taktykę w latach 90. Chociaż Magyar pochodzi z elitarnej rodziny z Budapesztu, często odwiedza małe miasteczka i podkreśla wiejskie korzenie swojej rodziny. Jego styl jest starannie dopracowany: białe koszule, dopasowane dżinsy i swobodna, przystępna atmosfera. Pije latte, ćwiczy i otwarcie mówi o swojej roli oddanej ojca.

To inny rodzaj męskości – bardziej nowoczesny, mniej agresywny – ale przez cały czas skoncentrowany na osobistym uroku. Trafia do wyborców, którzy chcą zmian, ale nie są gotowi całkowicie porzucić tradycyjnych archetypów przywództwa.

Słabe punkty obu kandydatów: kobiety

Na Węgrzech skandale osobiste często odgrywają znaczącą rolę w kształtowaniu debaty politycznej. Orbán, pomimo długotrwałych plotek – w tym niepokojących, ale niepotwierdzonych zarzutów o przemoc domową – w dużej mierze udało się utrzymać swoje życie prywatne z dala od opinii publicznej.

Obecnie podobne zarzuty pojawiły się wobec jego politycznego rywala, Magyara. Jego była żona, była minister sprawiedliwości Judit Varga, opowiedziała o rzekomej przemocy emocjonalnej i fizycznej podczas ich małżeństwa. Nie podjęto żadnych działań prawnych, ale rządząca partia Orbána, Fidesz, gwałtownie wykorzystała te zarzuty, aby podważyć wiarygodność Magyara.

Taka taktyka budzi pytania o podwójne standardy. Fidesz historycznie bagatelizował lub ignorował kwestie przemocy domowej w swoich szeregach. W rzeczywistości sama Varga, pełniąc swoją funkcję, odmówiła ratyfikacji konwencji stambulskiej – kluczowego europejskiego traktatu mającego na celu zapobieganie przemocy wobec kobiet – i spotkała się z krytyką za brak działania w głośnych sprawach dotyczących przemocy. Pomimo tych osiągnięć partia wydaje się w tej chwili chętna do przedstawienia Magyara jako sprawcę przemocy, apelując do kobiet wyborców i unikając szerszej debaty politycznej.

Wydaje się, iż to działa. Magyar przez cały czas pozostaje w tyle za Orbánem wśród kobiet wyborców, co sugeruje, iż ta linia ataku może być skuteczna politycznie. Dla Magyara dotarcie do kobiet będzie miało najważniejsze znaczenie, jeżeli chce zdobyć wystarczającą liczbę głosów w przyszłorocznych wyborach.

Brak lojalności wobec UE

Międzynarodowa opinia publiczna zna Orbána głównie z jego bojowej postawy wobec Unii Europejskiej. Wielokrotnie wykorzystywał prawo weta Węgier, aby opóźniać lub blokować decyzje UE, zwłaszcza dotyczące finansowania i integracji Ukrainy. W kraju przedstawia się jako „ninja” walczący z UE i broniący interesów narodowych. Jednak w Brukseli jest bardziej elastyczny, gdy jest to dla niego korzystne.

Magyar natomiast prezentuje się jako bardziej proeuropejski. Został wybrany na posła do Parlamentu Europejskiego po tym, jak jego partia uzyskała 30% głosów w wyborach w 2024 r. Jednak wykazuje ograniczone zaangażowanie w sprawy europejskie, a choćby zapytał swoich zwolenników, czy powinien zrezygnować z mandatu, aby skupić się na polityce krajowej. Ta niejednoznaczność budzi obawy co do jego długoterminowej wizji i zaangażowania na arenie europejskiej.

W kwestii Ukrainy Magyar pozostaje ostrożny. Rzadko zajmuje zdecydowane stanowisko, tłumacząc, iż chce uniknąć stania się celem rządowej propagandy. Rodzi to jednak kolejne pytanie: jeżeli teraz unika trudnych tematów, co zrobiłby, obejmując urząd?

Kontrola mediów i komunikatu

Zarówno Orbán, jak i Magyar mają napięte relacje z niezależnymi mediami. Orbán od ponad dziesięciu lat nie udzielił wywiadu mediom niepaństwowym, a od 2006 r. unika debat politycznych.

Zamiast tego polega na silnie kontrolowanych przez państwo mediach, które rzadko kwestionują jego autorytet. Magyar, choć bardziej dostępny, nie zawsze dobrze znosi krytykę. Publicznie atakował dziennikarzy, którzy nie poświęcają mu wystarczającej uwagi lub podważają jego narrację, nazywając ich „propagandystami”. Twierdzi, iż popiera wolność słowa, ale jego zachowanie sugeruje, iż chce kształtować dyskusję w mediach na własnych warunkach.

Dogodnie, jego brat właśnie założył serwis informacyjny, który konsekwentnie umieszcza go na pierwszej stronie.

Kwestia korupcji

Być może najsilniejszym atutem Magyara jest jego głośna krytyka korupcji. Wytyka on czołowym oligarchom Węgier i ujawnia, jak ściśle powiązane stały się bogactwo i władza polityczna pod rządami Orbána. Dla wielu wyborców jest to odświeżające – w końcu ktoś z wewnątrz wymienia nazwiska.

Jednak przeszłość Magyara nie jest pozbawiona kontrowersji. Podczas sprawowania funkcji publicznych podpisał wątpliwe, kosztowne kontrakty i zajmował wysokie stanowiska w firmach powiązanych z rządem. Był częścią tego samego systemu, który teraz potępia – i zwrócił się przeciwko niemu dopiero wtedy, gdy przestał czerpać z niego korzyści.

Węgry podejmują duże ryzyko, zakładając, iż Magyar po dojściu do władzy będzie zaciekłym obrońcą walki z korupcją.

Czy to wszystko ma znaczenie?

Pomimo tego wszystkiego Magyar przez cały czas prowadzi w sondażach. Wielu Węgrów postrzega go jako jedyną realną alternatywę dla Orbána. W codziennych wywiadach ludzie jasno mówią: nie wybierają męża, ale premiera. To chyba najbardziej wymowna część tej historii.

W kraju zmęczonym status quo znana, ale świeża twarz jest lepsza niż brak jakichkolwiek zmian.

—

Foto.: Jan Van de Vel, MEP Péter Magyar during AFCO Committee constitutive meeting, © European Union, 1998 – 2025.

—

Tekst ukazał się w języku angielskim 13 sierpnia 2025 r. na Visegrad Insight.