1 dzień temu
Polski system podatkowy w 2025 roku przechodzi fundamentalne przeobrażenia, które wpłyną na finanse praktycznie każdego obywatela i przedsiębiorcy. Ministerstwo Finansów zdecydowało się na wprowadzenie kompleksowego pakietu zmian, który jednocześnie znacząco podnosi obciążenia dla wybranych grup społecznych oraz wprowadza szereg ułatwień dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Ta dwutorowa strategia fiskusa ma z jednej strony zwiększyć wpływy do budżetu państwa, z drugiej zaś wspierać rozwój przedsiębiorczości, która stanowi fundament polskiej gospodarki.
fot. Warszawa w Pigułce
Najbardziej dotkliwe konsekwencje nowych regulacji odczują w swoich portfelach palacze. Od 1 marca 2025 roku weszła w życie bezprecedensowa podwyżka akcyzy na wyroby tytoniowe, która należy do najwyższych w historii polskiego systemu podatkowego. Cena tysiąca sztuk papierosów wzrosła z dotychczasowych 276 złotych do zawrotnej kwoty 345 złotych, co przekłada się na wzrost aż o 25 procent. W praktyce oznacza to, iż za każdą paczkę papierosów konsumenci zapłacą o 3-4 złote więcej niż dotychczas. Ta drastyczna podwyżka wpisuje się w długofalową strategię Ministerstwa Finansów, która zakłada systematyczne podnoszenie obciążeń fiskalnych na używki, co uzasadniane jest zarówno troską o zdrowie publiczne, jak i potrzebą generowania dodatkowych wpływów do budżetu państwa.
Jeszcze bardziej drastyczne zmiany czekają miłośników tytoniu do samodzielnego skręcania papierosów, którzy dotychczas mogli cieszyć się znacznie niższymi kosztami swojego nałogu w porównaniu do palaczy tradycyjnych papierosów. W tym przypadku akcyza wzrosła o szokujące 38 procent, osiągając poziom 260,14 złotych za kilogram produktu. Ta bezprecedensowa podwyżka najprawdopodobniej drastycznie zmniejszy atrakcyjność cenową tego rozwiązania, które do tej pory było wybierane przez znaczną część palaczy właśnie ze względów ekonomicznych. Podwyżki nie ominęły również pozostałych wyrobów tytoniowych, w tym cygar, cygaretek oraz innowacyjnych produktów, takich jak systemy podgrzewania tytoniu, które również znacząco podrożeją.
Eksperci zajmujący się rynkiem tytoniowym wyrażają obawy, iż tak drastyczne podwyżki mogą prowadzić do niezamierzonych konsekwencji, w tym przede wszystkim do rozwoju szarej strefy i zwiększenia przemytu papierosów zza wschodniej granicy. Doświadczenia historyczne wielokrotnie potwierdzały, iż gwałtowne wzrosty akcyzy zawsze skutkowały rozwojem nielegalnego handlu, co w końcowym rozrachunku może prowadzić do mniejszych niż planowane wpływów do budżetu państwa. Przedstawiciele branży wielokrotnie apelowali o bardziej zrównoważone i stopniowe podejście do podnoszenia stawek akcyzy, jednak ich argumenty nie znalazły uznania wśród decydentów, którzy postawili na radykalne rozwiązania.
Podczas gdy palacze będą musieli znacząco głębiej sięgać do kieszeni, polska społeczność przedsiębiorców może z zadowoleniem przyjąć szereg korzystnych rozwiązań wprowadzonych przez ustawodawcę. Bez wątpienia największą rewolucją w polskim systemie podatkowym jest implementacja mechanizmu kasowego PIT, na który przedsiębiorcy czekali od wielu lat. To przełomowe rozwiązanie wprowadza fundamentalną zmianę w podejściu do opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej, pozwalając na zapłacenie podatku dochodowego dopiero po faktycznym otrzymaniu płatności od kontrahenta, a nie – jak było dotychczas – po samym wystawieniu faktury, niezależnie od tego, czy została ona opłacona przez odbiorcę usługi czy towaru.
Z dobrodziejstw kasowego PIT będą mogły skorzystać osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, których przychody w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyły progu miliona złotych. Istotnym warunkiem formalnym jest również nieprowadzenie pełnych ksiąg rachunkowych oraz złożenie odpowiedniego oświadczenia w urzędzie skarbowym adekwatnym dla miejsca prowadzenia działalności. To rozwiązanie stanowi realną i konkretną odpowiedź na jeden z najbardziej palących problemów, z którymi od lat zmagali się mali przedsiębiorcy – konieczność płacenia podatku od niezapłaconych faktur, co w wielu przypadkach prowadziło do poważnych problemów z płynnością finansową, a niekiedy choćby do upadłości perspektywicznych biznesów.
Wprowadzenie kasowego PIT należy postrzegać jako najważniejszy element szerszej strategii wsparcia małej przedsiębiorczości, która stanowi prawdziwe koło zamachowe polskiej gospodarki. Eksperci z zakresu prawa podatkowego podkreślają, iż to rozwiązanie było od dawna postulowane przez organizacje zrzeszające przedsiębiorców i jego implementacja może znacząco poprawić kondycję finansową dziesiątek tysięcy małych firm w całym kraju. Szczególnie docenią to przedsiębiorcy działający w branżach, gdzie opóźnienia w płatnościach są niestety powszechnym zjawiskiem, jak budownictwo, usługi dla korporacji czy sektor kreatywny.
Równie doniosłe zmiany dotyczą kontrowersyjnej składki zdrowotnej, która od czasu wprowadzenia reformy podatkowej znanej jako Polski Ład, jest jednym z najbardziej krytykowanych elementów krajowego systemu podatkowego. Od 2025 roku wprowadzono długo oczekiwane obniżenie minimalnej składki zdrowotnej o 25 procent, co przekłada się na kwotę 314,96 złotych miesięcznie. To niezwykle istotna zmiana szczególnie dla mikroprzedsiębiorców o niskich dochodach lub czasowo ponoszących straty, dla których dotychczasowa wysokość składki stanowiła nieproporcjonalnie wysokie i często niemożliwe do udźwignięcia obciążenie.
Co więcej, z podstawy obliczenia składki zdrowotnej zostały wreszcie wyłączone przychody i koszty związane ze sprzedażą środków trwałych. To racjonalne rozwiązanie eliminuje absurdalną sytuację, w której przedsiębiorca sprzedający na przykład samochód firmowy, maszynę produkcyjną czy nieruchomość komercyjną musiał płacić wysoką składkę zdrowotną od transakcji, która często nie generowała rzeczywistego dochodu operacyjnego, a jedynie jednorazowy przepływ gotówki. Eksperci podatkowi jednogłośnie podkreślają, iż to zdecydowany krok w dobrym kierunku, choć wciąż daleki od powszechnie oczekiwanego przez środowisko przedsiębiorców pełnego powrotu do poprzedniego, znacznie prostszego systemu naliczania tej daniny publicznej.
Obszarem, który przechodzi gruntowną i kompleksową reformę, jest również podatek od nieruchomości, mający fundamentalne znaczenie dla finansów samorządów lokalnych. Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie nowych, bardziej precyzyjnych definicji budynku, budowli i urządzeń budowlanych do Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Te z pozoru techniczne i formalne zmiany mogą mieć bardzo praktyczne i odczuwalne konsekwencje finansowe dla podatników, wpływając bezpośrednio na klasyfikację posiadanych nieruchomości, a w konsekwencji na wysokość płaconego podatku. Najistotniejszą różnicą jest diametralnie odmienna metodologia obliczania stawki podatku, która dla budowli wynosi 2 procent ich wartości księgowej, podczas gdy dla budynków jest naliczana według stawki kwotowej od metra kwadratowego powierzchni użytkowej.
Nowe, bardziej precyzyjne definicje mają na celu radykalne zmniejszenie liczby sporów między podatnikami a organami podatkowymi, które przez minione lata prowadziły długotrwałe i kosztowne postępowania sądowe dotyczące adekwatnej klasyfikacji poszczególnych elementów nieruchomości komercyjnych. Niezależni eksperci sugerują jednak, iż wprowadzone zmiany mogą paradoksalnie początkowo wywołać nową falę wątpliwości interpretacyjnych i sporów, zanim praktyka organów podatkowych i orzecznictwo sądów administracyjnych ustalą jednolite i spójne rozumienie nowych przepisów. Dlatego właściciele nieruchomości komercyjnych powinni szczególnie dokładnie przeanalizować swoje aktywa pod kątem nowych definicji i w razie wątpliwości rozważyć uzyskanie indywidualnej interpretacji podatkowej.
Od 2025 roku wchodzi również w życie obowiązkowe elektroniczne raportowanie JPK CIT dla największych podmiotów gospodarczych, czyli firm o rocznych przychodach przekraczających 50 milionów euro. To kolejny, strategiczny krok w kierunku pełnej digitalizacji i cyfryzacji polskiego systemu podatkowego, który w założeniu ma znacząco ułatwić administracji skarbowej skuteczną kontrolę nad prawidłowością rozliczeń podatkowych dużych korporacji. W kolejnych latach kalendarzowych obowiązek ten będzie stopniowo rozszerzany na coraz mniejsze podmioty, aż ostatecznie obejmie wszystkich podatników CIT, co oznacza konieczność gruntownego dostosowania systemów księgowych, procedur raportowania i procesów wewnętrznych przez coraz szerszą grupę przedsiębiorstw.
Jednocześnie, wychodząc naprzeciw postulatom przedsiębiorców, zdecydowano się na podniesienie progu zobowiązującego do prowadzenia pełnej księgowości do kwoty 2,5 miliona euro przychodów rocznych, co stanowi znaczne ułatwienie i uproszczenie dla firm średniej wielkości, które dotychczas były zmuszone do prowadzenia rozbudowanej i kosztownej księgowości mimo relatywnie niewielkiej skali prowadzonej działalności gospodarczej. Ta pragmatyczna zmiana może przełożyć się na wymierne oszczędności związane z obsługą księgową i administracyjną przedsiębiorstw, pozwalając na przekierowanie zaoszczędzonych środków na inwestycje rozwojowe i tworzenie nowych miejsc pracy.
Niezwykle interesującą nowością dla małych firm z ambicjami międzynarodowymi, działających na konkurencyjnych rynkach Unii Europejskiej, jest wprowadzenie możliwości skorzystania ze zwolnienia z obowiązku rejestracji i rozliczania VAT przy transgranicznej sprzedaży towarów i usług. Podstawowym warunkiem skorzystania z tego przywileju jest nieprzekroczenie łącznego rocznego obrotu w wysokości 100 tysięcy euro we wszystkich krajach Unii Europejskiej, przy jednoczesnym pozostaniu poniżej lokalnego limitu zwolnienia z VAT w każdym z państw członkowskich, gdzie prowadzona jest aktywna sprzedaż. Dla porównania, w Polsce ten limit wynosi w tej chwili 200 tysięcy złotych obrotu rocznego.
To przełomowe rozwiązanie może stanowić prawdziwą rewolucję i znacząco ułatwić ekspansję zagraniczną małym polskim firmom, które dotychczas były skutecznie zniechęcane skomplikowaną biurokracją i koniecznością kosztownej rejestracji dla celów VAT w każdym kraju Unii Europejskiej, do którego sprzedawały swoje produkty lub usługi. Mali przedsiębiorcy zainteresowani skorzystaniem z tego udogodnienia muszą jednak pamiętać o konieczności formalnego zgłoszenia się do wyspecjalizowanego Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście oraz obowiązku systematycznego składania kwartalnych raportów dotyczących szczegółowej struktury sprzedaży w poszczególnych krajach członkowskich UE.
W kontekście międzynarodowym warto również wspomnieć o wprowadzeniu nowych regulacji dotyczących podatku u źródła (WHT), które mają na celu uproszczenie procedur dla płatników dokonujących transgranicznych płatności. Nowe przepisy wprowadzają mechanizm „pay and refund”, który w określonych przypadkach pozwala na zastosowanie obniżonej stawki podatku lub zwolnienia bez konieczności pobierania podatku i późniejszego wnioskowania o jego zwrot. To znaczące ułatwienie dla firm prowadzących intensywną współpracę międzynarodową, szczególnie w zakresie licencjonowania technologii, know-how czy praw autorskich.
Dla sektora innowacyjnych startupów i firm technologicznych szczególnie interesujące będą nowe ulgi podatkowe na działalność badawczo-rozwojową. Od 2025 roku poszerzono katalog kosztów kwalifikowanych, które mogą zostać objęte ulgą B+R, a także zwiększono limit odliczenia do 200% poniesionych wydatków dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz 150% dla dużych podmiotów. Ta zmiana ma na celu stymulowanie innowacyjności polskiej gospodarki i wspieranie transformacji w kierunku modelu opartego na wiedzy i zaawansowanych technologiach.
Równolegle do ulg podatkowych, wprowadzono również szereg uproszczeń w zakresie dokumentacji cen transferowych dla transakcji krajowych. Podniesiono progi kwotowe zobowiązujące do przygotowania dokumentacji oraz wprowadzono nowe kategorie transakcji zwolnionych z tego obowiązku. To istotne odciążenie administracyjne dla grup kapitałowych działających na polskim rynku, które dotychczas musiały poświęcać znaczne zasoby na przygotowanie rozbudowanej dokumentacji choćby dla rutynowych transakcji wewnątrzgrupowych.
Wszystkie powyższe zmiany tworzą nową, złożoną rzeczywistość podatkową, która wymaga od przedsiębiorców i obywateli niezwykle dokładnego zapoznania się z nowymi przepisami oraz odpowiedniego dostosowania swoich strategii finansowych i biznesowych. Eksperci podatkowi zgodnie zalecają szczególną ostrożność i rozwagę w pierwszych miesiącach obowiązywania nowych regulacji, gdyż praktyka ich stosowania przez organy podatkowe może znacząco odbiegać od początkowych interpretacji i założeń ustawodawcy.
Należy również podkreślić, iż mimo wprowadzenia wielu korzystnych i długo oczekiwanych zmian dla przedsiębiorców, polski system podatkowy wciąż pozostaje jednym z najbardziej skomplikowanych i niestabilnych w Europie. Częste, niekiedy chaotyczne modyfikacje przepisów podatkowych niezmiennie utrudniają przedsiębiorcom długoterminowe planowanie finansowe i strategiczne oraz generują znaczące dodatkowe koszty związane z obsługą księgową i podatkową prowadzonej działalności gospodarczej. Organizacje zrzeszające przedsiębiorców nieustannie apelują o większą przewidywalność, spójność i przejrzystość systemu podatkowego, co mogłoby istotnie przyczynić się do poprawy klimatu inwestycyjnego w Polsce i przyspieszyć tempo wzrostu gospodarczego.
Z perspektywy mikroprzedsiębiorców na szczególną uwagę zasługuje zapowiedź dalszych prac nad uproszczeniem i ujednoliceniem systemu składek na ubezpieczenia społeczne. Ministerstwo Finansów we współpracy z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapowiedziało rozpoczęcie prac nad koncepcją jednolitej daniny łączącej podatek dochodowy i składki ZUS, co mogłoby radykalnie uprościć obowiązki rozliczeniowe samozatrudnionych i małych firm.
Istotnym elementem zmian jest również zapowiedź dalszej cyfryzacji administracji podatkowej i wdrażania nowych, zaawansowanych technologicznie narzędzi mających ułatwić podatnikom wywiązywanie się z obowiązków. Planowane jest rozszerzenie funkcjonalności systemu e-PIT, który docelowo ma obsługiwać również przedsiębiorców, a także implementacja rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji, które będą wspierać podatników w prawidłowym wypełnianiu deklaracji i interpretowaniu przepisów.
Podsumowując, rok 2025 przynosi zestaw niejednoznacznych zmian dla polskich podatników. Z jednej strony wprowadzono długo oczekiwane ułatwienia dla przedsiębiorców, takie jak rewolucyjny kasowy PIT, obniżenie minimalnej składki zdrowotnej, uproszczenia w VAT przy sprzedaży transgranicznej czy podwyższenie progu obowiązku prowadzenia pełnej księgowości. Z drugiej strony, bezprecedensowe podwyżki akcyzy na wyroby tytoniowe boleśnie uderzą w kieszenie palaczy, a nowe definicje w podatku od nieruchomości mogą wpłynąć na wysokość danin płaconych przez właścicieli nieruchomości komercyjnych.
Jak zawsze w przypadku istotnych zmian legislacyjnych w obszarze prawa podatkowego, absolutnie najważniejsze znaczenie będzie miała praktyka stosowania nowych przepisów przez organy skarbowe oraz późniejsze interpretacje sądów administracyjnych, które ostatecznie ukształtują rzeczywisty wpływ wprowadzonych zmian na sytuację finansową i prawną podatników. Przedsiębiorcy i obywatele powinni na bieżąco śledzić rozwój sytuacji oraz korzystać z profesjonalnego doradztwa podatkowego, aby optymalnie dostosować swoje strategie działania do nowej rzeczywistości podatkowej.
