Właściciel, który chce pozbyć się lokatora, musi rozpocząć od wezwania go do opuszczenia lokalu lub uregulowania zobowiązań. o ile to nie przyniesie efektu, kolejnym krokiem jest pozew do sądu. Dopiero po uzyskaniu prawomocnego wyroku można złożyć wniosek do komornika o wykonanie eksmisji.
Ważne: lokator może przebywać w mieszkaniu aż do momentu fizycznej interwencji komornika, co w praktyce oznacza często długie miesiące lub lata w sporze z właścicielem.
Zimowy okres ochronny – wyjątki są nieliczne
Polskie prawo chroni lokatorów przed eksmisją w najtrudniejszym okresie roku. Od 1 listopada do 31 marca eksmisji się nie przeprowadza. Ma to uniemożliwić sytuacje, w których osoby eksmitowane tracą dach nad głową w czasie mrozów.
Wyjątek stanowią sprawy dotyczące osób stosujących przemoc w rodzinie, rażąco naruszających porządek lub zajmujących mieszkanie bezprawnie. W takich przypadkach sąd może orzec eksmisję natychmiast, niezależnie od pory roku.
Nowelizacja ustawy od 2025 roku – co się zmieniło?
Od początku 2025 roku obowiązuje zaktualizowana ustawa o ochronie praw lokatorów. Wprowadza ona kilka kluczowych zmian:
- ogranicza roczne podwyżki czynszu do maksymalnie 5 proc.,
- nakłada obowiązek uzasadniania wypowiedzenia umowy,
- przewiduje obowiązek zapewnienia lokalu zamiennego w niektórych przypadkach,
- zaostrza przepisy o najmie okazjonalnym,
- wzmacnia pozycję umów na czas nieoznaczony.
Zmiana, która wzbudziła najwięcej emocji, dotyczy obowiązku gminy – w przypadku remontu lub rozbiórki budynku gmina nie musi już zapewniać lokalu zastępczego.
Sąd decyduje o lokalu socjalnym
W każdej sprawie o eksmisję sąd rozstrzyga, czy osoba eksmitowana powinna otrzymać lokal socjalny. jeżeli stwierdzi, iż jej sytuacja życiowa jest szczególnie trudna, może nałożyć na właściciela obowiązek zapewnienia lokalu zastępczego. To spora zmiana – dotychczas taki obowiązek miała tylko gmina.
Jeżeli sąd uzna, iż lokatorowi nie przysługuje lokal socjalny, komornik może skierować go do schroniska lub noclegowni.
Gdy eksmisji chce ktoś inny niż właściciel
Rzadko wykorzystywany, ale dopuszczony przez prawo scenariusz zakłada, iż o eksmisję może wnosić także osoba trzecia, np. sąsiad. jeżeli potrafi udowodnić rażące zakłócanie porządku domowego, niszczenie wspólnego mienia czy stwarzanie zagrożenia dla innych mieszkańców, sąd może przychylić się do takiego wniosku.
Eksmisja krok po kroku – długa droga
Procedura eksmisyjna ma charakter sekwencyjny: wezwania i upomnienia → postępowanie sądowe → prawomocny wyrok → działania komornika. Na każdym etapie możliwe są odwołania i opóźnienia. W tym czasie lokator wciąż mieszka w lokalu, a właściciel ponosi koszty jego utrzymania.
Nowe przepisy z 2025 roku miały w teorii równoważyć prawa obu stron, ale dopiero praktyka pokaże, czy uda się uniknąć nadużyć – zarówno ze strony lokatorów, jak i właścicieli.