1 tydzień temu
Sygnatariuszami listu intencyjnego zostały: samorządy zrzeszone w Stowarzyszeniu Powidzkiego Parku Krajobrazowego, koncern paliwowo-energetyczny ZE PAK – właściciel kopalni węgla brunatnego, oraz przedstawiciele Lasów Państwowych.
– Bez wody nie ma życia, nie ma też naszych lokalnych gospodarek i cennych zasobów przyrodniczych. (…) Projekt, nad którym chcemy współpracować, ma w pierwszej kolejności znaczenie retencyjne – powiedział Jakub Gwit, prezes stowarzyszenia i wójt gminy Powidz.
Według prof. Jana Przybyłka z Instytutu Geologii UAM w Poznaniu, lej depresji spowodowany działalnością kopalni ma powierzchnię ok. 350 km². Przez 25 lat działania odkrywki „Jóźwin IIB” wypompowano z regionu ok. 785 mln mł wody. Odbudowa tych zasobów może potrwać choćby 55 lat, jednak dzięki dopompowywaniu wody z Warty możliwe jest skrócenie tego procesu do ok. 10 lat. w tej chwili zbiornik „Jóźwin IIB” jest wypełniony jedynie w 14%.
Techniczne założenia projektu hydrologicznego
Projekt zakłada przerzut wód z rzeki Warty do zbiorników powstałych po odkrywkach: „Kleczew”, „Roztoka” i „Jóźwin IIB”. Woda będzie pobierana w okresach wysokiego stanu rzeki i dostarczana do zbiorników dzięki systemu przepompowni i rurociągów. Najdłuższy z nich, o długości 9,5 km, połączy Jezioro Gosławskie ze zbiornikiem „Kleczew”.
Pierwszy list intencyjny dotyczący projektu podpisano w 2022 roku. Początkowo zakładano realizację kilkudziesięciu inwestycji, jednak po weryfikacji przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej uznano za niezbędne tylko pięć z nich. Po wycofaniu się Wód Polskich z projektu, samorządowcy zadeklarowali gotowość do kontynuacji działań, a nowym liderem inicjatywy zostało Stowarzyszenie Powidzkiego Parku Krajobrazowego.
Stowarzyszenie planuje ubiegać się o dofinansowanie z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST), w którym wciąż zarezerwowana jest kwota ok. 120 mln zł. Koszt realizacji projektu oszacowano na 60–70 mln zł, z czego do 70% może pochodzić z funduszu. Pozostałą część mają pokryć sygnatariusze listu.
Kolejne kroki: raport środowiskowy i pozwolenia
Obecnie ZE PAK przygotowuje raport oddziaływania inwestycji na środowisko, który ma być gotowy jesienią 2025 roku. Następnie konieczne będzie uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego i budowlanego. Po zakończeniu tych formalności stowarzyszenie złoży wniosek o dofinansowanie.
W ostatnich latach poziom wody w jeziorach Pojezierza Gnieźnieńskiego systematycznie spadał. W Jeziorze Wilczyńskim lustro wody obniżyło się o ok. 6 m, w Ostrowskim o 4,6 m, w Budzisławskim o blisko 4 m, a w Powidzkim o ok. 1 m. Głównym czynnikiem tej sytuacji była działalność odkrywek w rejonie Kleczewa, które należały do ZE PAK. Wydobycie zostało zakończone, a w tej chwili trwa rekultywacja terenów pokopalnianych.
