Hiszpania: Skandale korupcyjne premiera prezentem dla skrajnej prawicy

Zdjęcie: https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/hiszpania-skandale-korupcyjne-premiera-prezentem-dla-skrajnej-prawicy/

Hiszpania mierzy się z kolejnym kryzysem politycznym. Ujawnione przez media doniesienia o możliwej korupcji w partii rządzącej stają się paliwem dla skrajnie prawicowego ugrupowania Vox, która od miesięcy umacnia swoją pozycję w sondażach.

W centrum uwagi znalazł się Santos Cerdán, trzecia najważniejsza postać w strukturze Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej (PSOE). Według doniesień hiszpańskich mediów elitarna jednostka Guardia Civil (UCO) dysponuje dowodami, iż polityk mógł przyjmować łapówki związane z działalnością zorganizowanych grup przestępczych.

Choć sprawa dopiero trafiła do opinii publicznej i nie zapadły jeszcze żadne decyzje sądowe, skala politycznego wpływu jest ogromna. Vox natychmiast uznał to za dowód na to, iż hiszpański system demokratyczny „jest zgniły od środka”.

Lider partii nie przebierał w słowach. W opublikowanym nagraniu określił rząd Pedra Sáncheza jako „mafię”, „bagno korupcji” i „organizację przestępczą”. Wezwał największą opozycyjną Partię Ludową (PP) do złożenia wniosku o wotum nieufności wobec premiera.

– Apeluję do wszystkich uczciwych posłów, którzy nie są skorumpowani, by poparli ten wniosek – stwierdził Santiago Abascal. Jednocześnie ostro skrytykował PP i jej europejskich sojuszników za – jego zdaniem – współpracę z socjalistami w Brukseli. Abascal często oskarża centroprawicę o bycie częścią tego samego, skorumpowanego systemu, co PSOE.

PP w trudnej sytuacji – sprzeciw wobec wotum nieufności

Lider centroprawicy Alberto Núñez Feijóo nie zamierza jednak zgłaszać wotum nieufności. Powód? Brak szans na zdobycie większości w parlamencie. Do odsunięcia Sáncheza od władzy potrzebne byłoby poparcie nie tylko Voxu, ale również partii regionalnych i separatystycznych – jak katalońska Junts, która jasno zadeklarowała sprzeciw.

– Nie wyobrażam sobie współpracy z ludźmi, którzy szkodzili Katalonii w Europie – powiedział Jordi Turull, sekretarz generalny Junts.

Brak zdecydowanych działań ze strony PP działa na korzyść Voxu. Partia Abascala od dawna forsuje tezę, iż zarówno socjaliści, jak i centroprawica, są częścią jednego, skorumpowanego establishmentu. Takie podejście trafia szczególnie do młodszych wyborców (18-44 lata), którzy są najbardziej rozczarowani klasą polityczną.

– Vox czerpie ogromne korzyści z przekazu, iż system polityczny jest niewiarygodny. Widzieliśmy to już podczas powodzi w Walencji, gdzie partia zarzuciła niekompetencję zarówno rządowi centralnemu (PSOE), jak i regionalnemu (PP) – twierdzi Pablo Simón, politolog z Uniwersytetu Karola III w Madrycie.

– Narracja o „systemie zgniłym do szpiku kości” jest ryzykowna, ale skuteczna. jeżeli rząd nie odetnie się zdecydowanie od osób podejrzanych o korupcję, Vox będzie miał otwartą drogę do dalszego wzrostu – zauważa publicystka Cristina Monge.

– jeżeli skandale będą się pogłębiać, najbardziej prawdopodobny scenariusz to koalicja PP – Vox po kolejnych wyborach. Feijóo, choć niechętny takiemu sojuszowi, może zostać do niego zmuszony – dodaje Fernando Vallespín, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Madrycie.

– To byłby punkt zwrotny dla hiszpańskiej demokracji – wejście skrajnej prawicy do rządu centralnego po raz pierwszy od czasu upadku dyktatury Franco. Reakcja społeczna na taki ruch mogłaby być bardzo silna – ostrzega.

Możliwy zwrot w stronę rządu z udziałem Voxu

Choć premier Pedro Sánchez przeprosił publicznie i zadeklarował pełną współpracę z organami ścigania, zaufanie do jego gabinetu poważnie ucierpiało. Eksperci przewidują, iż w nadchodzących miesiącach mogą pojawić się kolejne afery, jeszcze bardziej podważające jego wiarygodność.

To z kolei – paradoksalnie – może przybliżyć PP do przejęcia władzy, ale tylko pod warunkiem zawarcia koalicji z Voxem. Dla wielu wyborców, zwłaszcza tych centrowych, byłby to jednak polityczny cios nie do przyjęcia.

Hiszpańska scena polityczna znalazła się w punkcie zwrotnym. Skandale korupcyjne i wzrastająca nieufność obywateli do instytucji państwowych otwierają drzwi dla ugrupowań antysystemowych. Vox doskonale to wykorzystuje, wzmacniając swój przekaz i poszerzając elektorat.

Jeśli obecna dynamika się utrzyma, następne wybory mogą przynieść nie tylko zmianę władzy, ale również istotną transformację hiszpańskiej demokracji.